W Brandenburgii naukę języka polskiego dla dzieci i młodzieży prowadzą przede wszystkim instytucje państwowe oraz organizacje społeczne.
DZIECI PRZEDSZKOLNE
Przedszkola podlegają lokalnym władzom samorządowym. W ustawie dotyczącej funkcjonowaniu i organizacji pracy w placówkach przedszkolnych nie ma postanowień dotyczących nauki języka obcego. W ustawie uwzględniono jedynie nauczanie i wspieranie języka serbołużyckiego (wejdź na stronę). Język polski oferowany jest przede wszystkim w przedszkolach znajdujących się w regionie przygranicznym. W placówkach praktykowane są różne modele. Jednym z nich jest model spotkań (Sprachbegegnungsmodell), który zakłada poznawanie języka polskiego i polskiej kultury poprzez cykliczne spotkania z partnerskim przedszkolem z Polski oraz wspólne projekty. Najwięcej przedszkoli oferujących język polski znajduje się w bezpośrednim regionie przygranicznym. Należy wymienić tutaj przede wszystkim przedszkola we Frankfurcie nad Odrą, dla których charakterystyczna jest dwujęzyczna polsko-niemiecka koncepcja wychowania. W tych przedszkolach język polski nauczany jest zgodnie z zasadami immersji, tj. polskojęzyczni wychowawcy przedszkolni towarzyszą dzieciom podczas codziennych zajęć w przedszkolu, posługując się językiem polskim. Więcej informacji o przedszkolach z j. polskim we Frankfurcie tutaj. We Frankfurcie nad Odrą działają także przedszkola z gwarantowanymi miejscami dla dzieci z Polski, m.in. Eurokita e.V., do którego uczęszczają niemieckie dzieci z Frankfurtu oraz polskie ze Słubic.
Nauczanie języka polskiego w przedszkolach wspierane jest przez różne projekty edukacyjne, m.in. projekt „Frühstart in die Nachbarsprache – Polnisch und Deutsch in Kitas beidseits der Oder” (2004–2007). W projekt zaangażowanych było siedem niemieckich oraz sześć polskich przedszkoli, w których język sąsiada nauczany był metodą immersji. Wspomnieć należy również o projekcie „Language Garden” (2010–2011) – wzięło w nim udział pięć przedszkoli z Niemiec i pięć z Polski. W latach 2018-2020 realizowany był projekt Interreg V-A „Nauczanie języka sąsiada od przedszkola do zakończenia edukacji – kluczem do komunikacji w Euroregionie Pomerania”, który obejmował również powiat Uckermark w Brandenburgii. W ramach projektu zatrudniono polskojęzycznych wychowawców i wychowawczynie do nauczania języka polskiego metodą immersji w czterech przedszkolach w powiecie Uckermark. W drugiej edycji projektu „Nauczanie języka sąsiada od przedszkola do zakończenia edukacji – wspólnie żyć i uczyć się w Euroregionie Pomerania” (2021-2022) w działania włączyły się cztery kolejne przedszkola z ofertami nauki j. polskiego w powiecie Uckermark i zatrudniono dodatkowo jedną wychowawczynię i jednego wychowawcę przedszkolnego.
MŁODZIEŻ SZKOLNA
System szkolny Brandenburgii ilustruje dołączony diagram (pobierz plik pdf). Obowiązujące przepisy przewidują w ramach systemu szkolnego w Brandenburgii następujące formy nauki polskiego:
W Brandenburgii za organizację lekcji języka ojczystego odpowiedzialny jest Regionalny Ośrodek Edukacji, Integracji i Demokracji (RAA) Brandenburgia (Regionale Arbeitsstelle für Bildung, Integration und Demokratie Brandenburg e.V.), upoważniony przez brandenburskie ministerstwo ds. kształcenia (Ministerium für Bildung, Jugend und Sport des Landes Brandenburg).
W celu rozpoczęcia zajęć z j. ojczystego należy uwzględnić poniższe warunki:
Zajęcia z j. ojczystego są dobrowolne oraz nie podlegają ocenie.
Więcej informacji o lekcjach j. ojczystego na stronie i tutaj.
W brandenburskim systemie szkolnym lekcje pierwszego języka obcego zaczynają się od klasy 3 szkoły podstawowej i z reguły pierwszym językiem jest angielski. Wniosek o nauczanie innego języka obcego jako pierwszego może złożyć dyrekcja szkoły, gdy spełnione są pewne warunki, np. dostępny jest plan nauczania i odpowiednie materiały edukacyjne.
Podstawa prawna: Verwaltungsvorschriften zur Grundschulverordnung (VV-GV)
W Brandenburgii dostępny jest plan nauczania dla języków nowożytnych w klasach 1-10 oraz plan nauczania dla języka polskiego w szkole średniej (wejdź na stronę)
Szkolne projekty polsko-niemieckie realizowane są w poniższych placówkach:
Do niektórych szkół we Frankfurcie nad Odrą wdrożono dodatkowe projekty dotyczące nauki języka polskiego. Informacje o działaniach poniżej:
Główną organizacją społeczną oferującą lekcje języka polskiego jako ojczystego jest stowarzyszenie Oświata (wejdź na stronę). W Brandenburgii lekcje odbywają się w Poczdamie, w budynku szkoły podstawowej Rosa-Luxemburg-Grundschule, Burgstraße 23a, 14467 Potsdam (dwie grupy: klasa 1-3, 4-6 i gimnazjum). Kursy języka polskiego prowadzone są rownież przez Kolegium Języka Polskiego i Kultury (wejdź na stronę). Ponadto różne projekty dot. języka polskiego prowadzone są przez Towarzystwo Polsko-Niemieckie w Brandenburgii (Deutsch-Polnische Gesellschaft Brandenburg e.V.) (wejdź na stronę).
Studenci mogą brać udział w kursach języka polskiego jako obcego w Centrach Języków Obcych wyższych uczelni (Brandenburgische Technische Universität Cottbus-Senftenberg, Europa-Universität Viadrina Frankfurt (Oder), Filmuniversität Babelsberg, Hochschule für nachhaltige Entwicklung Eberswalde). Oferta zmienia się z semestru na semestr. Kursy dla dorosłych prowadzą także Uniwersytety Ludowe (Volkshochschule VHS), które pracują w 40 miejscowościach. Polonistyka oferowana jest na Uniwersytecie w Poczdamie https://www.uni-potsdam.de/de/studium/studienangebot/bachelor/zwei-fach-bachelor/polonistik.html. Ponadto na Uniwersytecie w Poczdamie jest w ofercie także kierunek nauczycielski z j. polskim, uprawniający do nauczania j. polskiego w szkołach ponadpodstawowych (https://www.uni-potsdam.de/de/studium/studienangebot/lehramt/bachelor/polnisch.html) oraz polsko-niemieckie studia translatorskie https://www.uni-potsdam.de/de/studium/studienangebot/bachelor/ein-fach-bachelor/angewandte-kultur-und-translationsstudien-dt-pl. Dodatkowo na poziomie studiów magisterskich wybrać można interdyscyplinarne kierunki związane z Polską i j. polskim, np. Osteuropäische Kulturstudien https://www.uni-potsdam.de/de/studium/studienangebot/masterstudium/master-a-z/osteuropaeische-kulturstudien-master. Natomiast Uniwersytet Viadrina oferuje kilka polsko-niemieckich kierunków, np. polsko-niemieckie studia prawnicze czy studia polonoznawcze, które prowadzone są przez Collegium Polonicum oraz Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu. Spis kierunków na Uniwersytecie Viadrina (wejdź na stronę) oraz oferta Collegium Polonicum (wejdź na stronę).