Bundeskonferenz
der Polnisch-
Arbeitsgemeinschaften

W Brandenburgii naukę języka polskiego dla dzieci i młodzieży prowadzą przede wszystkim instytucje państwowe oraz organizacje społeczne.

NAUKA W PAŃSTWOWYM SYSTEMIE SZKOLNYM

DZIECI PRZEDSZKOLNE

Przedszkola podlegają lokalnym władzom samorządowym. W ustawie dotyczącej funkcjonowaniu i organizacji pracy w placówkach przedszkolnych nie ma postanowień dotyczących nauki języka obcego. W ustawie uwzględniono jedynie nauczanie i wspieranie języka serbołużyckiego (wejdź na stronę). Język polski oferowany jest przede wszystkim w przedszkolach znajdujących się w regionie przygranicznym. W placówkach praktykowane są różne modele. Jednym z nich jest model spotkań (Sprachbegegnungsmodell), który zakłada poznawanie języka polskiego i polskiej kultury poprzez cykliczne spotkania z partnerskim przedszkolem z Polski oraz wspólne projekty. Najwięcej przedszkoli oferujących język polski znajduje się w bezpośrednim regionie przygranicznym. Należy wymienić tutaj przede wszystkim przedszkola we Frankfurcie nad Odrą, dla których charakterystyczna jest dwujęzyczna polsko-niemiecka koncepcja wychowania. W tych przedszkolach język polski nauczany jest zgodnie z zasadami immersji, tj. polskojęzyczni wychowawcy przedszkolni towarzyszą dzieciom podczas codziennych zajęć w przedszkolu, posługując się językiem polskim. Więcej informacji o przedszkolach z j. polskim we Frankfurcie tutaj. We Frankfurcie nad Odrą działają także przedszkola z gwarantowanymi miejscami dla dzieci z Polski, m.in. Eurokita e.V., do którego uczęszczają niemieckie dzieci z Frankfurtu oraz polskie ze Słubic.

Nauczanie języka polskiego w przedszkolach wspierane jest przez różne projekty edukacyjne, m.in. projekt „Frühstart in die Nachbarsprache – Polnisch und Deutsch in Kitas beidseits der Oder” (2004–2007). W projekt zaangażowanych było siedem niemieckich oraz sześć polskich przedszkoli, w których język sąsiada nauczany był metodą immersji. Wspomnieć należy również o projekcie „Language Garden” (2010–2011) – wzięło w nim udział pięć przedszkoli z Niemiec i pięć z Polski. W latach 2018-2020 realizowany był projekt Interreg V-A „Nauczanie języka sąsiada od przedszkola do zakończenia edukacji – kluczem do komunikacji w Euroregionie Pomerania”, który obejmował również powiat Uckermark w Brandenburgii. W ramach projektu zatrudniono polskojęzycznych wychowawców i wychowawczynie do nauczania języka polskiego metodą immersji w czterech przedszkolach w powiecie Uckermark. W drugiej edycji projektu „Nauczanie języka sąsiada od przedszkola do zakończenia edukacji – wspólnie żyć i uczyć się w Euroregionie Pomerania” (2021-2022) w działania włączyły się cztery kolejne przedszkola z ofertami nauki j. polskiego w powiecie Uckermark i zatrudniono dodatkowo jedną wychowawczynię i jednego wychowawcę przedszkolnego.

 

MŁODZIEŻ SZKOLNA

System szkolny Brandenburgii ilustruje dołączony diagram (pobierz plik pdf). Obowiązujące przepisy przewidują w ramach systemu szkolnego w Brandenburgii następujące formy nauki polskiego:

 

  • lekcje języka polskiego jako języka ojczystego (Muttersprachlicher Unterricht) w szkołach wszystkich stopni.

W Brandenburgii za organizację lekcji języka ojczystego odpowiedzialny jest Regionalny Ośrodek Edukacji, Integracji i Demokracji (RAA) Brandenburgia (Regionale Arbeitsstelle für Bildung, Integration und Demokratie Brandenburg e.V.), upoważniony przez brandenburskie ministerstwo ds. kształcenia (Ministerium für Bildung, Jugend und Sport des Landes Brandenburg).

W celu rozpoczęcia zajęć z j. ojczystego należy uwzględnić poniższe warunki:

  • w zajęciach z danego języka powinno uczestniczyć co najmniej 12 uczniów i uczennic
  • zajęcia (pozalekcyjne) mogą trwać maksymalnie 4 godziny lekcyjne (po 45 minut) tygodniowo
  • grupę z danego języka mogą tworzyć uczniowie w różnym wieku; nie muszą uczęszczać do jednej placówki
  • wynagrodzenie dla nauczyciela na zasadzie honorarium.

Zajęcia z j. ojczystego są dobrowolne oraz nie podlegają ocenie.  

Podstawa prawna: Verordnung über die Eingliederung von fremdsprachigen Schülerinnen und Schülern in die allgemein bildenden und beruflichen Schulen sowie zum Ruhen der Schulpflicht (Eingliederungs- und Schulpflichtruhensverordnung – EinglSchuruV)

Więcej informacji o lekcjach j. ojczystego na stronietutaj.

 

  • lekcje języka polskiego jako języka obcego odbywają się w szkołach wszystkich stopni.

W brandenburskim systemie szkolnym lekcje pierwszego języka obcego zaczynają się od klasy 3 szkoły podstawowej i z reguły pierwszym językiem jest angielski. Wniosek o nauczanie innego języka obcego jako pierwszego może złożyć dyrekcja szkoły, gdy spełnione są pewne warunki, np. dostępny jest plan nauczania i odpowiednie materiały edukacyjne.

  • W Brandenburgii język polski oferowany jest jako język spotkań (Begegnungssprache). Taka forma nauki przeznaczona jest dla klasy 1 i 2 szkoły podstawowej. Wówczas spotkanie z językiem obcym zintegrowane jest z nauką różnych przedmiotów i wiedzą o życiu. Zajęcia trwają od 10 do 20 minut, nie są oceniane, ale informacja o uczestnictwie pojawia się na świadectwie ucznia.
  • Ponadto w brandenburskich szkołach podstawowych język polski może być oferowany jako przedmiot dodatkowy (Wahlunterricht) w klasie od 3 do 6. Deklaracja o uczestnictwie obowiązuje cały rok szkolny. Zajęcia te również nie są oceniane.
  • Język polski można także nauczać jako kolejny pierwszy język obcy w szkołach europejskich w Brandenburgii (W Brandenburgii jest 21 szkół tego typu). Wówczas to szkoły decydują, jaką formę nauki języka polskiego chcą oferować. W celu otrzymania tytułu „szkoły europejskiej” wymagane jest, by język polski nauczany był w formie języka spotkań w klasie 1 i 2 oraz jako język obcy w klasach od 3 do 6. Spis szkół europejskich (wejdź na stronę).

Podstawa prawna: Verwaltungsvorschriften zur Grundschulverordnung (VV-GV)

  • W szkołach ponadpodstawowych (od klasy 7 do 10, Sekundarstufe I) w klasie 7 język polski można kontynuować jako pierwszy język obcy. Ponadto istnieje także możliwość rozpoczęcia nauki j. polskiego jako drugiego lub trzeciego języka obcego w klasie 7 lub 9. Wówczas nauka trwa do klasy 10.
  • Na poziomie szkoły średniej (Sekundarstufe II, gymnasiale Oberstufe) można kontynuować naukę języka polskiego na poziomie podstawowym (Grundkurs) lub rozszerzonym (Leistungskurs). Ponadto można rozpocząć naukę j. polskiego w klasie 9 w liceum (Gymnasium) lub w klasie 11 w szkole ogólnokształcącej lub liceum zawodowym (Gesamtschule, Berufliches Gymnasium). Język polski jest przedmiotem maturalnym.
  • W kształceniu zawodowym język polski oferowany jest w kilku placówkach. Przede wszystkim szkoły zawodowe w bezpośrednim regionie przygranicznym oferują naukę języka polskiego. W trzech brandenburskich centrach kształcenia zawodowego uczniowie mogą wybrać j. polski w ramach kierunku w zawodach: pracownik biurowy, sprzedawca czy handlowiec. Ponadto uczniowie w ramach trzyletniego kształcenia na kierunku „sprzedawca usług spedycyjnych i logistycznych” mogą zdobyć dodatkowe kwalifikacje poprzez naukę j. polskiego. Znajomość języka polskiego może zostać poświadczona zgodnie z zasadami certyfikacji KMK (wejdź na stronę).

W Brandenburgii dostępny jest plan nauczania dla języków nowożytnych w klasach 1-10 oraz plan nauczania dla języka polskiego w szkole średniej (wejdź na stronę)

 

  • Szkolne projekty polsko-niemieckie
  • Szkolne projekty polsko-niemieckie realizowane są w ścisłej współpracy z partnerskimi placówkami z Polski od klasy 7. Polscy i niemieccy uczniowie przygotowywani są na wymiany jezykowe, by wspólnie uczestniczyć w lekcjach. Język polski zazwyczaj nauczany jest jako drugi język obcy lub jako przedmiot dodatkowy.

Szkolne projekty polsko-niemieckie realizowane są w poniższych placówkach:

 

  • Oferta nauki języka polskiego w szkołach we Frankfurcie nad Odrą

Do niektórych szkół we Frankfurcie nad Odrą wdrożono dodatkowe projekty dotyczące nauki języka polskiego. Informacje o działaniach poniżej:

  • Projekt „Nachbarsprache in der Doppelstadt – Język sąsiada w Dwumieście” jest realizowany w ramach programu INTERREG V-A w okresie od 01.01.2020 do 30.06.2022 we Frankfurcie nad Odrą oraz w Słubicach. W działania zaangażowane są szkoły, które w ramach projektu oferują dodatkowe zajęcia pozalekcyjne, na których uczniowie mogą uczyć się języka polskiego. Więcej o projekcie na stronie.
  • Od roku szkolnego 2020/2021 trwa projekt Landesinstitut für Schule und Medien Berlin-Brandenburg (LISUM) „Język sąsiada – nauczanie języka polskiego w szkołach brandenburskich w obszarze przygranicznym z Polską”. W projekcie wzięły udział dwie szkoły podstawowe z Frankfurtu – Grundschule Am Mühlenfließ (Booßen) i Grundschule Astrid Lindgren, które w ramach działań projektowych dodatkowo oferują język polski jako język sąsiada przez 1 godzinę tygodniowo. W ramach projektu opracowano koncept nauczania języka sąsiada (pobierz plik pdf). Informacja o projekcie (wejdź na stronę).
  • Projekt dotyczący dwujęzycznej koncepcji nauczania Ministerstwa Edukacji, Młodzieży i Sportu Brandenburgii (MBJS). W modelowym projecie biorą udział dwie placówki, tj. szkoła podstawowa Grundschule Mitte oraz liceum Karl-Liebknecht-Gymnasium. Koncepcja zakłada zintegrowane nauczanie przedmiotowo-językowe. W wymienionych szkołach uczniowie będą mieli możliwość bilingwalnej nauki od pierwszej klasy do matury. O projekcie więcej informacji tutaj.
  • W ramach projektu „Latarnia” trwającego od roku szkolnego 2005/2006 w liceum Karl-Liebknecht-Gymnasium istnieje możliwość nauki języka polskiego w klasie polsko-niemieckiej, którą tworzą niemieccy uczniowie z Frankfurtu oraz z polskiej partnerskiej Szkoły Podstawowej Nr 2 w Słubicach. Projekt przeznaczony jest dla klas 7 i 8. Uczniowie mają możliwość nauki wybranych przedmiotów (matematyka, sztuka, muzyka, w-f, informatyka) w języku sąsiada przez jeden dzień w tygodniu – raz w polskiej, a raz w niemieckiej placówce. Niemieccy uczniowie mogą także spędzić cały rok szkolny w I Liceum w Poznaniu. Więcej o projekcie „Latarnia” tutaj.
  • Ponadto według deklaracji podpisanej 23 września 2019 przez sekretarza stanu ds. kształcenia rządu brandenburskiego Thomasa Dreschera oraz nadburmistrza Frankfurtu nad Odrą René Wilke uczniowie z przygranicznych gmin w Polsce będą mogli pojąć naukę w szkołach we Frankfurcie nad Odrą w przypadku wolnych miejsc oraz w ścisłej współpracy z Państwowym Urzędem ds. Szkół we Frankfurcie nad Odrą (Staatliches Schulamt Frankfurt/O.). Deklaracja do pobrania tutaj.

NAUCZANIE SPOŁECZNE

Główną organizacją społeczną oferującą lekcje języka polskiego jako ojczystego jest stowarzyszenie Oświata (wejdź na stronę). W Brandenburgii lekcje odbywają się w Poczdamie, w budynku szkoły podstawowej Rosa-Luxemburg-Grundschule, Burgstraße 23a, 14467 Potsdam (dwie grupy: klasa 1-3, 4-6 i gimnazjum). Kursy języka polskiego prowadzone są rownież przez Kolegium Języka Polskiego i Kultury (wejdź na stronę). Ponadto różne projekty dot. języka polskiego prowadzone są przez Towarzystwo Polsko-Niemieckie w Brandenburgii (Deutsch-Polnische Gesellschaft Brandenburg e.V.) (wejdź na stronę).

KSZTAŁCENIE DOROSŁYCH

Studenci mogą brać udział w kursach języka polskiego jako obcego w Centrach Języków Obcych wyższych uczelni (Brandenburgische Technische Universität Cottbus-Senftenberg, Europa-Universität Viadrina Frankfurt (Oder), Filmuniversität Babelsberg, Hochschule für nachhaltige Entwicklung Eberswalde). Oferta zmienia się z semestru na semestr. Kursy dla dorosłych prowadzą także Uniwersytety Ludowe (Volkshochschule VHS), które pracują w 40 miejscowościach. Polonistyka oferowana jest na Uniwersytecie w Poczdamie https://www.uni-potsdam.de/de/studium/studienangebot/bachelor/zwei-fach-bachelor/polonistik.html. Ponadto na Uniwersytecie w Poczdamie jest w ofercie także kierunek nauczycielski z j. polskim, uprawniający do nauczania j. polskiego w szkołach ponadpodstawowych (https://www.uni-potsdam.de/de/studium/studienangebot/lehramt/bachelor/polnisch.html) oraz polsko-niemieckie studia translatorskie https://www.uni-potsdam.de/de/studium/studienangebot/bachelor/ein-fach-bachelor/angewandte-kultur-und-translationsstudien-dt-pl. Dodatkowo na poziomie studiów magisterskich wybrać można interdyscyplinarne kierunki związane z Polską i j. polskim, np. Osteuropäische Kulturstudien https://www.uni-potsdam.de/de/studium/studienangebot/masterstudium/master-a-z/osteuropaeische-kulturstudien-master. Natomiast Uniwersytet Viadrina oferuje kilka polsko-niemieckich kierunków, np. polsko-niemieckie studia prawnicze czy studia polonoznawcze, które prowadzone są przez Collegium Polonicum oraz Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu. Spis kierunków na Uniwersytecie Viadrina (wejdź na stronę) oraz oferta Collegium Polonicum (wejdź na stronę).